ابوالقاسم رحمانی، دبیرگروه جامعه: محمدحسین یزدی، رئیس مرکز تحقیقات واکسن دانشگاه علوم پزشکی تهران در خصوص آخرین وضعیت تولید واکسن کرونا در داخل به «فرهیختگان» گفت: «فعلا فاز دوم و سوم با کووایران و برکت انجام می‌شود، درواقع این فاز تعیین‌کننده است که می‌توانیم این واکسن را به تولید انبوه برسانیم یا خیر. تا اینجا هم جلو رفته و آخرین اخباری که دیروز گرفتم از کسی که حتی دو بار تزریق را در فاز دو انجام داده، هنوز عوارض جدی نداریم که باعث شود ادامه کار متوقف شود. دوز و هفته‌ای که مناسب است به‌دست آمده و مشخص شده است که فاصله بین دو دوز باید سه هفته باشد. این واکسن تا اواخر اردیبهشت و اوایل خرداد‌ماه تعیین‌تکلیف می‌شود که در تولید انبوه قرار گیرد. زیرساخت هم فراهم است. اینکه تا چه حد ایمنی ایجاد می‌کند زمان می‌برد تا مشخص شود. الان چون شرایط اورژانسی است فعلا میزان ایمنی سه‌ماهه هم برای ما مناسب است. اگر قرار باشد با این شرایط، متمرکز روی این شویم که ایمنی را طولانی‌مدت کنیم و مطالعه را ادامه دهیم تا به یک دوز یا فرمولی که طولانی‌مدت‌تر اثر داشته باشد برسیم، فشار بیش از حد ویروس اذیت می‌کند و باید جلوی این انتشار را بگیریم. برای این کار فعلا حتی اگر سه ماه هم ایمنی بدهد باید افراد در معرض خطر را واکسینه کرد. ظرفیت تولید انبوه هم قبلا فراهم شد. تولید 8 میلیون دوز را قبلا آماده کردیم تا در تولید انبوه استفاده شود. به‌محض اینکه این فاز تمام شود وارد تولید انبوه می‌شود و امید است تا آخر تابستان 1400 افراد در معرض خطر اولویت یک و دو واکسینه شوند. این فقط با واکسن داخلی امکان‌پذیر است چون در تامین واکسن خارجی نه‌تنها ایران نقطه‌ضعف‌های خود را دارد، بلکه دنیا هم دچار مشکل است.
وی ادامه داد: در تمام دنیا بحث واکسن مافیایی‌شده و خارج از کنترل سازمان بهداشت جهانی است. واکسن کووکس برای هیچ کشوری به اندازه کافی تامین‌کننده نبوده است. کووایران ابتدا روی ویروس جهش‌یافته تست شد و پاسخ داد و آنتی‌بادی‌ای که علیه ویروس داده بود توانسته بود ویروس جهش‌یافته را نیز خنثی کند. این تنها امیدی است که شاید حتی این واکسن بتواند ما را از این شرایط کنونی خارج کند. برای همین می‌گویم اگر سه ماه هم ایمنی بدهد ما حداقل می‌توانیم با این ابزاری که داریم جلوی انتشار را بگیریم. اگر بتوانیم جلوی انتشار را بگیریم جلو می‌افتیم تا بخواهیم روند واکسن را طولانی‌مدت کنیم و بگوییم دنبال فرمولاسیونی باشیم که در درازمدت اثر بگذارد. مراحل دو و سه کارآزمایی این واکسن تلفیق شده است. آخرین گزارش‌ها در این شرایط به دست کمیته علمی می‌رسد و در آنجا بررسی می‌شود و اگر تایید نهایی گرفته شود در تولید انبوه می‌رود. واکسن‌های رایج در دنیا هم مجوز استفاده اضطراری دارند، نه اینکه مجوز نهایی را داشته باشند. این واکسن ما هم همین‌طور است. درنهایت مجوز مصرف اضطراری را می‌دهد و باید در شرایط کنونی فقط به افراد در معرض خطر تزریق کرد تا انتشار ویروس در این افراد کمتر شود.
یزدی بیان داشت: یک واکسن دیگر تولیدشده برای شرکت رازی است که مطالعه آن انجام می‌شود. متاسفانه درباره پاستور اخبار مشخصی از شروع مرحله سه واکسن با کوبا نداریم و این را هم پیگیر شده‌ام و خیلی اخبار مشخصی ندارد که چرا شروع نمی‌شود و چرا در شروع فاز سوم تعلل کردند. واکسن دیگر برای صنایع دفاع است که در مرحله فاز یک است. الان تنها امیدی که درحال‌حاضر داریم واکسن کووایران برکت است که از همه واکسن‌ها جلوتر است. امیدی که برای رسیدن به واکسیناسیون کشوری وجود دارد درباره کووبرکت است. چون هر یک از اینها به نتیجه برسند باید در زیرساخت تولید انبوه بروند. هر یک زودتر برسد بهتر است. اگر کووایران برکت تایید نهایی شود واکسن‌های دیگر کار خود را انجام می‌دهند ولی این در تولید انبوه قرار می‌گیرد و سعی می‌کنند با این واکسن واکسیناسیون عمومی را هرچه سریع‌تر جلو ببرند.
رئیس مرکز تحقیقات واکسن دانشگاه علوم پزشکی تهران افزود: درباره میزان ایمنی‌ای که این واکسن ایجاد می‌کند بازهم می‌گویم، این معیار و عدد در جمعیت فعلی مشخص نمی‌شود. در فاز دو و سه جمعیت محدود است و عدد چند هزار نفری با جمعیت چند میلیونی قابل مقایسه نیست. قاعدتا کاهشی خواهد داشت ولی نکته‌ای که بدان تاکید می‌کنم این است که برای جلوگیری از انتشار حتی اگر بیش از 70 درصد هم بتوانیم واکسن موثر داشته باشیم باید کار را جلو ببریم تا انتشار قطع شود. هدف خاموش‌کردن شعله آتش است، شعله‌ای که الان کشور را کامل قرمز کرده باید مهار شود. فارغ از سیاست‌هایی که به غلط بوده و تاکنون بدان دامن زده شده ولی در سطح واکسن یکی از ویژگی‌ها این است که واکسن حداقل 70-60 درصد ایمنی داشته باشد.
یزدی ادامه داد: حواشی‌ای پیرامون برخی واکسن‌های خارجی خصوصا واکسن آسترازنیکا ایجاد شده است. قدری حواشی در دانمارک، نروژ و... داشت و برای چند تن از کادر درمان عوارضی ایجاد کرد و کشورهای اروپایی قدری نسبت به آن بدبین شدند ولی سازمان بهداشت جهانی تایید کرد که واکسیناسیون را متوقف نکنید، به‌جهت اینکه آنها نگران هستند با توقف یک واکسن و خارج‌شدن از چرخه تزریق، ویروس کنترل نشود. تعداد عوارض آسترازنیکا خیلی بالا نیست اما وقتی مرگ‌ومیر در مقابل یک واکسن داشته باشید به‌چشم می‌آید حتی اگر این مرگ‌ومیر به اندازه 10 نفر در یک کشور باشد. مرگ‌ومیر با عوارض فرق می‌کند. مرگ‌ومیر یعنی فرد سالمی که هیچ مشکلی نداشته و واکسن را دریافت کرده و فوت شده، جدی‌تر از این است که فردی واکسن را تزریق کرده و بدن‌درد داشته است. در کل برای ایران می‌توان به واکسن کووایران برکت امیدوار بود و به‌لحاظ علمی‌مورد تایید و قابل قبول است؛ یعنی تکنولوژی این واکسن تکنولوژی قابل قبولی است به‌خصوص که علیه ویروس جهش‌یافته انگلیسی هم آنتی‌بادی خنثی‌کننده که داشته به‌نظر می‌رسد گزینه مناسبی باشد و امیدواریم هرچه زودتر نتایج نهایی به اتمام برسد و وارد تولید انبوه شود. اگر بتوانیم هرچه سریع‌تر تولید انبوه داشته باشیم می‌توان برنامه واکسیناسیون سراسری را پیش ببریم. درحال حاضر هیچ امیدی نیست که بتوانیم واکسن خاصی را به اندازه کافی از خارج وارد کنیم.